Karma Besleme Nedir?
Karma Besleme Yöntemi, geleneksel kaşıkla besleme yönteminin BLW (Bebek Liderliğinde Beslenme) yaklaşımı ile birleştirilmiş halidir. Bu yöntem ebeveynlere biraz daha esnek bir beslenme modeli sunar.
Bu yöntemde bebeğimize hem biz kaşıkla püre/pütürlü formdaki yiyecekleri yediririz, hem de ona parmak gıda şeklindeki güvenli gıdaları kendi kendine yemesi için sunarız. Bu sayede bebeğimizin hem bağımsızlık becerilerinin hem de ağız motor becerilerinin gelişmesini desteklemeyi amaçlarız.
Karma Yöntemin Avantajları
1) Bize esneklik sağlar: Ebeveynler (veya bakım veren kişiler), püre ya da parmak gıdalar arasında günlük koşullara göre tercih yapmak isteyebilirler. Örneğin çalışan anne, bebeği ile bir arada olduğu öğünde BLW uygulamak isteyebilir, gün içinde bebeğe bakım veren diğer kişi ise daha temkinli ve kontrollü olmak isteyebileceğinden kaşıkla besleme yöntemini tercih edebilir. Karma yöntem, özellikle çalışan ebeveynler için pratik bir yaklaşım sunar.
2) Bir yandan motor gelişim desteklenir: Bebeğimiz, parmak gıdalarla kendi başına yemek yeme becerisini bu yöntemde geliştirmeye devam edebilir. Diğer yandan ise pürelerle ya da pütürlülerle beslendiği için besin alımına katkı sağlanır.
3) Bizim "Doyuyor mu?" kaygımız bu yöntemde daha azdır: Özellikle başlangıçta BLW yöntemi ile yoğun parmak gıda sunumundan kaçınmak isteyen aileler için bu yöntem daha faydalı olabilir. Parmak gıda sunumu pek çok ebeveyn için endişe verici olabilir. Karma yöntem bebeğim boğulma riski ile ilgili kaygılarımızı azaltabilir.
4) Bebeklerimize tek seferde çeşitlilik yine sunulmuş olur: Bu yöntemle ilerlediğimizi ve tek bir sunumda brokoli sunduğumuzu hayal edelim. Brokoliyi bir buharda pişirip bebeğimize parmak gıda şeklinde sunuyoruz, bir de buharda pişirdiğimiz brokolinin bir kısmını da alıp çatal yardımıyla ezerek "Pütürlü Brokoli" haline getiriyoruz. Hem parmak gıda brokoliyi, hem de pütürlü brokoliyi bebeğimize sunuyoruz. Bebeğimiz aslında brokolinin iki halini de tek oturuşta görmüş ve öğrenmiş oluyor. Bebeğimiz bu şekilde pütürlü brokoliyi de parmak brokoliyi de önümüzdeki aylarda ve yıllarda daha rahat kabul edebilir. Ona sunduğumuz çeşitlilikle (tek bir yiyeceği tek seferde farklı hallerde sunduk) bebeğimiz brokoliyi çok daha iyi tanımış olur.
Karma Yöntem Nasıl Uygulanabilir?
1) Yavaş, sakin, daha temkinli başlayabiliriz: Örneğin ilk olarak püre kıvamındaki yiyeceklerle bir beslenme düzeni ile başlayabiliriz. Bebeğimizin ek gıdalara alışmaya başladığını fark ettiğimizde parmak gıdalar ekleyebiliriz.
2) Paralel ilerlemek biraz daha programlı olmamızı sağlayabilir: Brokoli konuştuk, brokoliden devam edelim :) Örneğin, gündüz bakımvereni ile pütürlü brokoli ile tanışmış bir minnok, akşam saatlerinde annesi işten geldikten sonra parmak gıda brokoliyi deneyimleyebilir. Gündüz püre/pütürlü kıvam, akşamları parmak gıda deneyimlemeleri ile bebeğimiz stressizce başlangıçtan itibaren çok güzel bir düzen oturtabilir.
NOT: Yapabiliyorsa gündüz bakımveren kişi, püre/pütürlü kıvamdaki brokolinin yanında parmak gıda halini de sunabilir. Bu bebeğin çok daha rahat adapte olabilmesine katkı sağlayabilir. Ancak bakım veren kişi bu konuda daha temkinli gitmek istiyorsa, bu elbette anlaşılabilir bir durumdur.
3) Her yöntemde güvenli gıdalar sunmak önceliğimiz, karma yöntemde de öyle: Püre ve pütürlü kıvamdaki ezilmiş gıdaları sunmak bize genellikle daha güvenli hissettirir. Fakat uygun büyüklük ve yumuşaklıktaki parmak gıdaları bebeğimize sunduğumuzda, onun kendi kendine yeme becerilerini geliştirdiğini gözlemek de bize iyi hissettirir :) Burada önemli olan; yumuşak, kolay ezilebilir ve bebeğimizin kavrayabileceği büyüklükteki yiyecekleri ona sunmamızdır.
Karma Yöntem Ne Zaman Tercih Edilebilir?
İlk Deneyimlerde Tercih Edebiliriz: BLW'ye başlamayı düşünen, ancak daha temkinli başlamak isteyen, biraz daha çekimser ebeveynler için karma besleme yöntemi bir geçiş yöntemi olabilir. Başlangıçta genellikle ailelerin içini biraz daha rahat ettiren, kaygıyı azaltan bir yöntemdir.
Besin Çeşitliliğini Arttırmak İçin Tercih Edebiliriz: Tek seferde, tek bir öğünde hem kaşıkla hem de el ile farklı gıdaların tanıtılması; bebeğimizin farklı tatları ve dokuları deneyimlemesini hızlandırabilir. Bu da ilerleyen dönemde yeme seçiciliğini minimize edebilir.
Aile Rutinine Uyum Sağlayabilmesi İçin Tercih Edebiliriz: Parmak gıda sunumları genellikle ailecek yenebilir yiyecekleri kapsar. Püre ve pütürlü kıvamlar ise daha çok bebeklere özeldir (ailecek yenen tarhana çorbası, mercimek çorbası, patates püresi gibi yiyecekleri düşünebiliriz burada). Örneğin şöyle bir menümüz olsa: Mercimek çorbası, kuzu köfte ve brokoli. Aslında bu menünün içindeki her yiyeceği karma yöntemle (ya da tek başına BLW yöntemi ile - çorba bardakla sunulabilir ya da kıvam koyulaştırıp kaşık çorbaya batırılır ve bebeğe verilebilir) bebeğimize sunabiliriz ve bir yandan kendimiz de yiyebiliriz.
Karma Besleme'de En Göze Çarpan Dezavantaj
Karma besleme süresince bebekler biraz "yedirilmeye" alışabilir. Bu da ilerleyen zamanlarda onu ve bizi zorlayabilecek birtakım alışkanlıkların gelişmesine sebep olabilir.
Yedirilmeye alıştığını nasıl anlarız? Aslında çoğu ebeveyn ya da bakım veren bu dönemi fark eder. Bebeğimize parmak gıda sunarız. Mama sandalyesinin tepsisinde durur. Ama o uzanıp almaz. Biz "Biraz ona yardımcı olayım" diye düşünürüz. Parmak gıdayı tepsiden alıp ona biz uzatırız. Yine arkasına yaslanır, belki elimizi iter, almak istemez. Bu noktada karma besleme yönteminde devam ettiğimiz, püre/pütürlü kıvamdaki yiyeceklerle beslediğimiz yönteme geçeriz. Yani yanımızdaki o besin içeriği dopdolu, kalorisi yüksek karışımı kaseden alır bebeğimize kaşıkla yedirmeye başlarız. Çünkü parmak gıdayı almıyordur.
Bebeğimiz arkasına yaslanmış vaziyette, rahatça oturuyordur. Bekliyordur. Biz ona yediririz, o ise halinden memnun oturmaya ve ağzını açmaya, yedirilmeye devam eder. Parmak gıdaya uzanmaz.
Bu dönem tam olarak "Karma Beslemede Yedirilmeye Alıştığı" dönemdir. Bebeğimiz arkasına yaslanır, yedirilmeyi bekler. Bu parmak gıdaya uzanmadan, kaşıkla yedirilme süreci haftalarca / aylarca sürmemesi istenir.
- Bir noktada bebeğimizi parmak gıdalara yeniden ısındırmak iyi bir fikir olabilir. Bunun için örneğin brokoliyi kocaman sunabiliriz: Kocaman, çok büyük gıdalar bebişlerin genellikle dikkat çeker. Brokoliyi göstererek: "Sana kocaman bir ağaç hazırladım, aynısından kendime de hazırladım. Ay kocaman bir ağaç yiyeceğim şimdi!" diyip önünde kendi büyük buharda pişmiş yumuşamış brokolimizden keyifle bir ısırık alabiliriz. Onu hiçbir şekilde kendi brokolisini alması için zorlamamıza, ya da ona direktifler vermemize gerek olmadan; kocaman bir brokoli sunmak çoğu zaman işe yarar.
- Gıdalara dokunmak istememesi, arkasına yaslanıp yedirilmek istemesi; bizden ilgi beklediği için de olabilir. Sofra dışında gösterdiğimiz ya da gösteremediğimiz ilgiyi o anda mama sandalyesindeyken görmek istiyor olabilir. Belki buradaki dengeyi oturtmamız gerekiyordur.
"Yedirilmek İstemediği" O Dönemi Fark Edersek Harika Olur
Kaşığı reddettiği, kaşığa başını çevirdiği, kaşığı elimizden almaya çalıştığı ama biz ona vermeyince ittiği, mama sandalyesinde oturmak istemediği o döneme girdiysek - bir bakalım.
Örneğin şunu hayal edelim: Bebeğimizle tam 6. ayda ek gıdaya başladık. Şu anda 11. ayında. Neredeyse 1 yaşında. Ve tam 5 aydır ek gıda sürecinde, sayısız yiyecekle tanıştı.
11. ayında şimdiki bebeğimizi gözlediğimizde onu artık biraz daha sık bizim tabağımıza bakarken yakalıyoruz. Bizim ne yediğimize bakıyor, bizim nasıl yediğimizi gözlüyor. Sonra dönüyor, kendi mama sandalyesinin tepsisindeki yiyeceklere bakıyor. "Annem kendi brokolisini kendisi mi yiyor? Benim brokolim farklı, pütür pütür, annem neden bunu yemiyor? Neden bana bu ayrı kasedeki pütürlü brokoliyi annem yediriyor? Ben de kendi brokolimi alıp kendim yiyebilirim!" gibi düşünceleri oluşmaya başlayabiliyor. İnanın bu düşüncelerin oluşması, bu kadar erken olabiliyor. O 11. ayında artık 6. aylık bebek değil. Biraz daha kendi kendine yemek isteyen 11 aylık bebeğimizin sofradaki bu yeni isteklerini fark edemediğimizi varsayalım. Yani elinde/önünde parmak gıdası var, biz ona parmak gıda sunuyoruz. Fakat bir yandan biz kaşıkla besliyoruz. A a, o da ne? 11 aylık bebeğimiz kaşığa başını çeviriyor. Yemek istemiyor. 6 aylıkken ne güzel yiyordu, şimdi ne oldu? Tam bu noktada bebeğimiz "yedirilmek istemiyor" olabilir. Biz bu istememe halini fark edemezsek, bu dönemi "Bebeğim ek gıda yememeye başladı, benim yedirmemi istemiyor." gibi biraz daha kısıtlı bir görüşle algılayabiliriz. O aslında yemeyi, yiyecekleri, ek gıdayı değil; bizim yedirmemizi reddediyor olabilir. Bu noktada yapmamız gereken ona mama sandalyesinde biraz daha alan açmak, biraz daha yiyecekleri tanıması, keşfederek yemesi için fırsat tanımak.
Karma Yöntem İçin Örnek Pratik Öğünler
- SABAH: Yoğurt ve parmak gıda şeklinde muz
- ÖĞLE: Sebze çorbası ve buharda pişmiş havuç dilimleri
- AKŞAM: Ezilmiş patates püresi ve kuzu kıymadan köfte
- SABAH: Çatalla ezilmiş avokado ve tam buğday ekmeği üzerine sürülmüş avokado püresi
- ÖĞLE: Mercimek çorbası ve buharda pişmiş brokoli çiçekleri
- AKŞAM: Tavuklu şehriyeli çorba ve buharda pişmiş taze fasulye (fasulye taneleri çıkarılmış)
- SABAH: Labne ile karışmış yumurta sarısı ve parmak gıda şeklinde soyulmuş şeftali
- ÖĞLE: Ezilmiş mercimek köftesi ve parmak gıda patates
- AKŞAM: Tatlı patates püresi ve ızgara somon
*Her bir öğün için alerji riskleri değerlendirilmeli, bebeğimizi takip eden doktorun/uzmanın yönlendirmesi ile öğünleri planlamalı ve hazırlamalıyız.
