Bebek Ek Gıdaları Nasıl Saklanır?
Bebeklerin sağlıklı bir beslenme alışkanlığı kazanması için ek gıdaların doğru şekilde saklanması büyük önem taşır. Gıdaların uygun koşullarda saklanması; besin değerlerinin en iyi şekilde korunmasının yanında, zararlı bakteri oluşumunun önlenmesini sağlayabilir.
Bebeğimize büyük ihtimalle özellikle ek gıdaya yeni başladığı dönemde, daha yoğun şekilde püre ve pütürlü kıvamdaki yiyecekleri sunacağız. Hazırladığımız yiyecekler genellikle sebze ve meyve ağırlıklı olabilir. Bu gıdalardan küçük bir parça kullandığımız içinse, geriye kalan büyük gıda parçalarını nasıl saklayacağımızı bilemeyebiliriz. Ya da pişirdiğimiz bir bebek çorbasının kalan kısmını, yine ne şekilde saklarsak besin değerlerinin daha iyi korunacağını temelde biliyor olmak bizi rahatlatacaktır.
Ek Gıdaları Nelerde Saklayabiliriz?
Doğru malzeme seçimi çok önemli. Elbette cam kapaklı cam bir kavanoz ya da çelik kapaklı çelik bir kap çok işimizi görür. Cam kaplar, plastiklere göre çok daha güvenilir ve kimyasal salınım riski yoktur. Amerikan Pediatri Akademisi (AAP), BPA içermeyen plastiklerin bebek ve küçük çocuk beslenmesinde kullanılmasını da güvenli bulmaktadır. BPA içermeyen cam kapaklı cam kaplar, sızdırmaz ve BPA içermeyen silikon kaplar, tek kullanımlık yine BPA içermeyen kilitli saklama poşetleri kullanılabilir kabul edilmektedir.
BPA içeren saklama malzemeleri ile ilgili yapılan mevcut araştırma ve çalışmaların temelde ortak noktası; BPA içeren plastik kapların sıcak gıdalarla temas ettiğinde zararlı kimyasalların besinlere geçebildiğidir.
Ek Gıdaları Saklama Süreleri
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Amerikan Pediatri Akademisi (AAP) tarafından önerilen saklama süreleri şu şekilde:
Ek Gıdaların Saklanmasında Hijyen Kuralları
1) Ellerin ve mutfak gereçlerinin temizliği önceliğimiz olsun: Gıdaları hazırlamadan önce ve sonra eller en az 20 saniye yıkanmalıdır. Bıçaklar ve kesme tahtaları farklı gıda grupları için ayrı olmalıdır (Örneğin balık ve sebze kesme tahtaları ayrı olmalı).
2) Çapraz bulaşmayı önleyelim: Çiğ ve pişmiş gıdalar ayrı kaplarda saklanmalıdır. Pişmiş gıdaların çiğ et veya sebzelerle temas etmemesi sağlanmalıdır.
3) Havalandırma ve saklama ortamı uygun olmalı: Gıdalar, buzdolabında hava sirkülasyonuna uygun şekilde yerleştirilmelidir. Pişmiş ve çiğ gıdaların yan yana konmamasına dikkat edilmelidir.
*Ek Bir Bilgi: Çapraz bulaşma üzerine yapılmış güncel (2023) bir çalışma sonucuna bakalım beraber:
- El yıkamanın önemi ortaya çıkmış: Bu çalışmada, el yıkama girişimlerinin arttırılması ve daha fazla adım içeren el yıkama süreçlerinin çapraz bulaşma riskini önemli ölçüde azalttığı belirtilmiş.
- El yıkama süresi de önemli (bunu biliyorduk ve pandemide de iyice öğrendik, fakat bu çalışmada çapraz bulaşma üzerindeki etkisi daha da netleşmiş): Ellerin en az 5,5 saniye boyunca yıkanmasının bulaşma riskini azalttığı gösterilmiş. Bu bilgi, ek gıda hazırlığında biz ebeveynleri el yıkama noktasında daha bilinçli davranmamız için bizi teşvik edici bir güç olabilir. (The role of hands in cross-contamination of kitchen surfaces during meal preparation - PubMed)
Ek Gıdaların Güvenli Şekilde Isıtılması ve Tüketilmesi
Bebekler için hazırlanan ek gıdaların güvenli şekilde ısıtılması, besin değerlerinin korunması ve olası sağlık risklerinin önlenmesi açısından oldukça önemlidir. Yanlış ısıtma ve saklama yöntemleri; yiyeceklerin bozulmasına ve zararlı bakteri oluşumuna yol açabilir.
Isıtma Yöntemlerinden Birkaç Tanesi
Buharda Isıtma: Gıdaların besin değerlerini en iyi koruyan yöntemlerden biridir. Besin değerinin korunabilmesi için buharda pişirme esnasında suyun doğrudan gıdayla temas etmemesi sağlanmalıdır.
Ocakta Isıtma: Düşük ısıda yavaşça ısıtılmalı, yanmaya önlem alabilmek için sık karıştırılmalıdır. Isıtma sonrası yiyeceğin tamamının eşit sıcaklıkta olup olmadığı kontrol edilmelidir.
Mikrodalgada Isıtma: Mikrodalgada ısıtma oldukça pratiktir, fakat sıcak noktalar (hot spots) oluşabileceğinden dikkat edilmelidir. Mikrodalga fırında ısıtılan gıda iyice karıştırılmalı ve tüketim öncesi sıcaklığı kontrol edilmelidir. Mikrodalga fırın kullanımı sırasında BPA içermeyen cam kaplar tercih edilebilir.
NOT: Isıtılan gıdaların sıcaklığını genel olarak el bileğimize damlatarak test edebiliriz. Gıdalar aşırı sıcak olmamalı; özellikle minik, yeme becerisini geliştirmeye henüz başlamış bebeklere ılık şekilde sunulmalıdır.
Buzluktan Çıkarılan Gıdaların Isıtılması
Dondurulmuş gıdaların doğru şekilde çözündürülmesi, gıda güvenliği açısından kritik bir adım olabilir. Yanlış çözündürme, bakteri üremesine neden olabilir. Sık uyguladığımız çözündürme yöntemlerine beraber bakalım:
Buzdolabında Çözündürme: En güvenli yöntemlerden kabul edilir. Gıdanın besin değerleri korunur ve bakteri üremesi riski azalır. Buzdolabında çözündürülen gıdanın 24 saat içinde tüketilmesi önerilir.
Sıcak Su Banyosu: Dondurulmuş gıda içi sıcak su dolu bir kaba koyulur. Hızlı bir yöntemdir, ancak aşırı sıcaklığın gıdanın yapısını bozabileceği aklımızda olmalıdır.
Oda Sıcaklığında Bekletme: Önerilmez, çünkü bakterilerin hızla çoğalmasına neden olabilir.
Isıtılmış Yiyeceklerin Tüketim Süresi
Isıtılmış gıdaların bekletilmeden tüketilmesi gerekmektedir. Çünkü uzun süre bekleyen gıdalarda bakteri üremesi hızlanabilir. Isıtılmış yiyecekler 2 saat içinde tüketilmelidir. Isıtılmış yiyecekler oda sıcaklığında uzun süre bekletilmemelidir.
Evde Gıda Termometremiz Varsa
Bebekler için hazırlanan gıdaların güvenli sıcaklıklarda olması önemlidir. Eğer evimizde gıda termometremiz varsa, bunu bebek beslenmesi sürecinde itinayla kullanabiliriz :) Peki neler için gıda termometresi kullanabiliriz - beraber bakalım:
- Pişmiş gıdalar 5°C'nin altında saklanmalıdır.
- Isıtılmış gıdalar 75°C'ye kadar ısıtılmalı ve bebeğe sunulmadan önce yiyecek 40°C civarında olmalıdır.
- Et, yumurta gibi riskli gıdalarda sıcaklık takibi biraz daha dikkatli yapılabilir.
AirFryer Kullanarak Ek Gıdalar Güvenle Isıtılabilir Mi?
Airfryer, son yıllarda mutfaklarda sıkça kullanılan bir pişirme yöntemi haline gelmiştir. Bebek ek gıdalarının hazırlanmasında da airfryer kullanımı bize pratik bir alternatif sunabilir. Fakat, doğru kullanım ve dikkat edilmesi gereken noktalar önemlidir.
- Airfryer ile ek gıda ısıtmanın bizim için şüphesiz en iyi yanlarından biri: hızlı olması. Geleneksel fırın ya da çoğu zaman ocak yöntemlerine kıyasla bile daha kısa sürede gıdalar ısıtılabilir. Ek olarak, gıdanın her tarafına eşit şekilde sıcaklık dağılımı sağlanarak homojen bir ısıtma gerçekleştirilir.
Airfryer ile Ek Gıda Isıtacaksak Nelere Dikkat Etmemiz Gerekir?
- Bebekler için uygun gıdaları ısıtırken veya pişirirken 130-150°C arasında bir sıcaklık önerilir.
- Aşırı yüksek sıcaklıklardan kaçınılmalı, besin değerlerinin kaybı önlenmelidir.
- Gıdalar airfryer haznesine tek sıra halinde yerleştirilmeli, üst üste yığılmamalıdır.
- Bebeğimizin ayına uygun büyüklükte gıdalar onun için daha güvenli olabilir. Ve tek seferde homojen bir ısıtma sağlayabilir.
Airfryer ile Hani Ek Gıdalar Isıtılabilir?
Airfryer, şu tür bebek ek gıdalarını güvenle ısıtmak ve hazırlamak için kullanılabilir:
- Sebzeler: Havuç, kabak, patates, brokoli vb. sebzelerde buharlama yerine airfryer'da düşük sıcaklık tercih edilebilir. Airfryer'da bu tip sebzelerin ısıtılması sırasında sebzeler biraz daha çıtırlaşabilir. Bebeğimizin yeme becerisine göre, gerekirse pişme sonrasında çıtır kısımları ayırarak bebeğimize bu sebzeleri daha yumuşak şekilde sunabiliriz.
- Protein ve Demir Kaynakları: Balık, hindi ya da kırmızı et gibi yiyecekler, airfryer'da ısıtılabilir veya düşük sıcaklıkla pişirilebilir.
- Ev Yapımı Bebek Atıştırmalıkları: Yoğurt barları, yulaf topları gibi atıştırmalıkları ılık şekilde bebeğimize sunmak istersek airfryer'da pratik şekilde sunabiliriz.
NOT: Airfryer'da pişirme sırasında gıdaların dışı hızlıca ısınırken, içinin daha soğuk kalabileceği aklımızda olsun. Bebeğimize sunmadan önce mutlaka yiyeceklerin ısı kontrolünü yapalım.
Brassica Sebzelerini Airfryer'da Pişirelim Mi? Güncel Bir Araştırma Sonucu:
Yakın tarihli yapılmış bir araştırmada (PMID:36830048), Brassica sebzeleri çalışılmış. Buna göre; örneğin brokoli, karnabahar, lahana, Brüksel Lahanası, kırmızı lahana, pazı gibi Brassica ailesi sebzelerinin farklı pişirme yöntemleriyle işlenmesinin; bu sebzelerin toplam fenolik içerikleri, flavonoid içerikleri ve antioksidan aktiviteleri üzerindeki etkilerini değerlendirmiş.
Araştırmada dondurarak kurutma, soteleme, buharda pişirme ve airfryer kullanımı olarak 4 farklı ısıl işlem yöntemi karşılaştırılmış.
Öne Çıkan Bulgular
- Airfryer Kullanımı: 160°C'de 10 dakika süreyle airfryer'da pişirilen sebzeler, diğer pişirme yöntemlerine kıyasla daha yüksek toplam fenolik ve flavonoid içeriklerine, ek olarak daha yüksek antioksidan aktivitelere sahip olmuş.
- Soteleme: Soteleme yöntemi, incelenen tüm parametrelerde en düşük değerleri göstermiş. Bu da besin bileşenlerinin kaybının soteleme yönteminde daha fazla olduğunu göstermektedir.
- Buharda Pişirme ve Dondurarak Kurutma: Buharda pişirme, dondurarak kurutmaya göre daha iyi sonuçlar vermiş. Ancak airfryer kullanımı kadar bu sebzeler özelinde etkili olmadığı görülmüş.
Bu çalışma, airfryer kullanımının Brassica sebzelerinin biyoaktif bileşenlerini ve antioksidan özelliklerini arttırmada sürdürülebilir bir ısıl işlem yöntemi olarak kullanılabileceğini bize gösteriyor. Eğer evimizde airfryer varsa Brassica ailesi sebzelerini (brokoli, Brüksel lahanası, beyaz lahana, kırmızı lahana, karnabahar, pazı, kale) özellikle kısa süreli ve kontrollü sıcaklıkta pişirmemiz; besin değerlerinin korunmasına yardımcı olabilir. Özellikle bebek beslenmesinde, besin değerlerini korumak ve yükseltmek adına kullanacağımız tüm pişirme yöntemlerinde her gıda için sıcaklık ve pişirme sürelerine dikkat etmemiz önemlidir.
